بررسی ویژگی¬های آموزش صلح در برنامه¬ی درسی دوره¬ی ابتدایی از دیدگاه کارشناسان و معلمان

توضیحات

                                         بررسی ویژگی¬های آموزش صلح در برنامه¬ی درسی دوره¬ی ابتدایی از دیدگاه کارشناسان و معلمان                          چکیده

پژوهش حاضر با هدف بررسی ویژگی¬های آموزش صلح در برنامه درسی دوره ابتدایی از دیدگاه معلمان و کارشناسان انجام شد. روش پژوهش توصیفی از نوع زمینه¬یابی است. جامعه آماری پژوهش شامل کلیه معلمین دوره ابتدایی منطقه 2 شهر تهران بود. که بر این اساس با استفاده از فرمول کوکران 250  نفر  از معلمین دوره ابتدایی و 16  نفر صاحب¬نظران برنامه¬ریزی درسی و دبستان به عنوان نمونه آماری انتخاب شدند. به منظور گردآوری داده¬ها از یک پرسشنامه محقق ساخته استفاده شد که روایی آن مورد تأیید متخصصان قرار گرفت و پایایی آن با استفاده از آلفای کرونباخ 84/. محاسبه شد. به منظور تجزیه و تحلیل داده¬ها  از روش¬های آمار توصیفی (فراوانی، درصد، میانگین، میانه، مد و انحراف معیار) و همچنین از روش¬های آمار استنباطی (آزمون t برای گروه¬های مستقل و تحلیل واریانس یک¬راهه) استفاده شد که نتایج پژوهش نشان داد؛ اگر چه دیدگاه معلمان و کارشناسان بر اساس ویژگی¬های جمعیت شناختی در ارتباط با برخی مؤلفه¬ها تفاوت معناداری با یکدیگر دارد؛ اما به¬طور کلی میزان استفاده از تمامی مؤلفه¬های آموزش صلح در برنامه¬ی درسی از دیدگاه معلمان پایین¬تر از حد متوسط ارزیابی شده است. کارشناسان نیز  مؤلفه¬های «آگاهی از صلح و روش¬های حصول به آن»، «احترام به تمامی اشکال حیات و زندگی» و «احساس همدردی در سطح ملی و بین¬المللی» کمتر از حد متوسط و مؤلفه-های «مشارکت، همکاری و تشریک مساعی»، «مسئولیت پذیری در برابر اعمال شخصی و اجتماعی» و «حل مسالمت¬آمیز اختلافات» متوسط و متوسط به بالا ارزیابی کرده¬اند. همچنین بین دیدگاه معلمان و کارشناسان فقط در مورد مؤلفه¬های  «همکاری و تشریک مساعی» و «احترام قائل شدن به تمامی اشکال زندگی و حیات» تفاوت معناداری وجود دارد.

کلید واژه: صلح، آموزش صلح، برنامه درسی صلح¬محور، آموزش ابتدایی، کارشناسان، معلمان


فهـرست مطالـب

فصل اول.................................................................................................................................................1
طرح پژوهش...........................................................................................................................................1
مقدمه    ...................2
بیان مسئله    3
اهمیت و ضرورت پژوهش    6
اهداف تحقیق    8
الف) هدف کلی    8
ب) اهداف جزیی    8
سؤالات تحقیق    9
الف) سؤال کلی    9
ب) سؤالات جزیی    9
متغیر های تحقیق    9
تعاریف نظري    9
تعاریف عملیاتی    10
فصل دوم...............................................................................................................................................12
مبانی نظری و پیشینه¬ی پژوهش...............................................................................................................12
مقدمه    13
تعاریف و مفاهیم صلح    14
تعیین چهارچوبی برای صلح     14
مفهوم صلح با توجه به معلومات بی واسطه    14
مفهوم برنامه¬ی درسی    16
طراحی برنامه¬ی درسی    18
ماهیت برنامه¬ی درسی صلح از نظر کانت    19
تعریف برنامه¬ی درسی صلح    20
پیشینه¬ی آموزش صلح    22
جایگاه آموزش صلح در جهان معاصر    24
نقش آموزش و پرورش در اشاعه فرهنگ صلح    25
نقش مدرسه در آموزش صلح    27
آموزش صلح و دستاوردهای آن    28
اهمیت آموزش صلح    29
اهداف آموزش صلح    31
برنامه¬های آموزش صلح    33
آموزش صلح در برنامه¬های درسی    36
آموزش صلح به عنوان یک اصل فراگیر    37
الف) دوره¬ی خلع سلاح اتمی:    39
ب) دوره¬ی آموزش خلع سلاح:    40
ج) دوره¬ی وابستگی متقابل جهانی و سیاره¬ای    40
اقدامات یونسکو در زمینه فرهنگ صلح در سطوح ملی، منطقه¬ای و بین¬المللی    40
برخی از اقدامات یونسکو در سطوح ملی و منطقه¬ای    41
یونسکو و فرهنگ صلح    41
اهمیت آموزش و پرورش دوره ابتدایی    42
برنامه درسی دوره ابتدایی    43
اصول آموزش و پرورش ابتدایی    43
اهداف دوره ابتدایی (مصوب ششصدوچهل و هفتمین جلسه شورای عالی آموزش و پرورش)    44
تحقیقات پیشین    49
تحقیقات داخلی    49
تحقیقات خارجی    51
بحث و جمع بندی    54
مدل نظری تحقیق    56
فصل سوم..............................................................................................................................................60
روش و مراحل اجرای پژوهش...............................................................................................................60
مقدمه    61
روش تحقیق    61
جامعه¬ی آماری    62
نمونه و روش نمونه گیری    62
ابزار گردآوری داده¬ها    62
روايي پرسشنامه¬ها    63
پايايي پرسشنامه¬ها    64
روش‌هاي تجزیه و تحلیل داده¬ها    65
فصل چهارم...........................................................................................................................................66
تجزیه و تحلیل داده¬های پژوهش............................................................................................................66
مقدمه    67
اطلاعات جمعیت¬شناختی    68
بررسی سؤالات تحقیق    69
سؤال اول تحقیق: میزان توجه به مؤلفه آگاهی از صلح و روشهای حصول به آن در برنامه درسی دوره ابتدایی از دیدگاه معلمان و کارشناسان چقدر است؟    69
سؤال دوم تحقیق: میزان توجه به مؤلفه مشارکت، همکاری و تشریک مساعی در برنامه درسی دوره ابتدایی از دیدگاه معلمان و کارشناسان چقدر است؟    73
سؤال سوم تحقیق: میزان توجه به مؤلفه¬ی مسئولیت پذیری برای اعمال شخصی و اجتماعی در برنامه درسی دوره ابتدایی از دیدگاه معلمان و کارشناسان چقدر است؟    77
سؤال چهارم تحقیق: میزان توجه به مؤلفه¬ی حل مسالمت آمیز تعارضات در برنامه درسی دوره ابتدایی از دیدگاه معلمان و کارشناسان چقدر است؟    80
سؤال پنجم تحقیق: میزان توجه به مؤلفه¬ی احترام قائل شدن به تمامی اشکال زندگی و حیات در برنامه درسی دوره ابتدایی از دیدگاه معلمان و کارشناسان چقدر است؟    84
سؤال ششم تحقیق: میزان توجه به مؤلفه¬ی احساس همدردی با دیگران در سطوح مختلف در برنامه درسی دوره ابتدایی از دیدگاه معلمان و کارشناسان چقدر است؟    87
سؤال هفتم تحقیق: دیدگاه های معلمان و کارشناسان در محور ویژگیهای آموزش صلح چه تشابه و تفاوتی با یکدیگر دارند؟    91
فصل پنجم.............................................................................................................................................93
بحث و نتیجه¬گیری................................................................................................................................93
مقدمه    94
نتایج پژوهش    95
خلاصه¬ی توصیفی نتایج پژوهش    95
بررسی نتایج سؤالات پژوهش    95
پیشنهادها    103
پیشنهادهای کاربردی    103
پیشنهادهای پژوهشی    104
محدودیتهای پژوهشی    105
محدودیتهای در اختیار    105
محدودیت های خارج از اختیار    105
بحث و جمع بندی نهایی    105
فهرست منابع    109
پیوستها    117
چکیده¬لاتین.................................................................................................................120

فهرست جداول

جدول 3-1 : مؤلفه های پرسشنامه آموزش صلح.................................................................................... 63
جدول 3-2: ارزش عددی سؤالات ........................................................................................................63
جدول 3-2. نتایج مربوط به آزمون آلفای کرونباخ .................................................................64
جدول 4-1 : توزیع فراوانی پاسخگویان بر اساس جنسیت......................................................................68
جدول 4-2 : توزیع فراوانی پاسخگویان بر اساس مدرک تحصیلی......................................................... 68
جدول 4-3 : توزیع فراوانی پاسخگویان بر اساس سابقه خدمت .............................................................69
جدول 4-4 : نتایج توصیفی مربوط به سؤال اول تحقیق از دیدگاه معلمان.............................................. .70
جدول 4-5 : نتایج توصیفی مربوط به سؤال اول تحقیق از دیدگاه کارشناسان........................................ .71
جدول 4-6 : مقایسه¬ی دیدگاه معلمان و کارشناسان در مورد مؤلفه آگاهی از صلح و روشهای حصول به آن، با در نظر گرفتن جنسیت آنها.......................................................................................................... 72
جدول 4-7 : مقایسه¬ی دیدگاه معلمان و کارشناسان در مورد مؤلفه آگاهی از صلح و روشهای حصول به آن، با در نظر گرفتن تحصیلات آنها...................................................................................................... 73
جدول 4-8 : مقایسه¬ی دیدگاه معلمان در مورد مؤلفه آگاهی از صلح و روشهای حصول به آن، با در نظر    گرفتن سابقهی آنها............................................................................................................................... 73
جدول 4-9 : نتایج توصیفی مربوط به سؤال دوم تحقیق از دیدگاه معلمان ...............................................74
جدول 4-10 : نتایج توصیفی مربوط به سؤال دوم تحقیق از دیدگاه کارشناسان...................................... 74
جدول 4-11 : مقایسه¬ی دیدگاه معلمان و کارشناسان در مورد مؤلفه مشارکت، همکاری و تشریک مساعی، با در نظر گرفتن جنسیت آنها................................................................................................................. 75
جدول 4-12 : مقایسه¬ی دیدگاه معلمان و کارشناسان در مورد مؤلفه مشارکت، همکاری و تشریک مساعی، با در نظر گرفتن تحصیلات آنها............................................................................................................ 76
جدول 4-13 : مقایسه¬ی دیدگاه معلمان در مورد مؤلفه مشارکت، همکاری و تشریک مساعی، با در نظر گرفتن سابقه¬ی آنها............................................................................................................................... 76
جدول 4-14 : نتایج توصیفی مربوط به سؤال سوم تحقیق از دیدگاه معلمان............................................ 77
جدول 4-15 : نتایج توصیفی مربوط به سؤال سوم تحقیق از دیدگاه کارشناسان...................................... 78
جدول 4-16 : مقایسه¬ی دیدگاه معلمان و کارشناسان در مورد مؤلفه مسئولیت¬پذیری برای اعمال شخصی و اجتماعی، با در نظر گرفتن جنسیت آنها..................................................................................................78
جدول 4-17 : مقایسه¬ی دیدگاه معلمان و کارشناسان در مورد مؤلفه مسئولیت¬پذیری برای اعمال شخصی و اجتماعی، با در نظر گرفتن تحصیلات آنها ..........................................................................79
جدول 4-18 : مقایسه¬ی دیدگاه معلمان در مورد مؤلفه مسئولیت¬پذیری برای اعمال شخصی و اجتماعی، با در نظر گرفتن سابقه¬ی آنها.....................................................................................................................80
جدول 4-19 : نتایج توصیفی مربوط به سؤال چهارم تحقیق از دیدگاه معلمان......................................... 81
جدول 4-20 : نتایج توصیفی مربوط به سؤال چهارم تحقیق از دیدگاه کارشناسان................................... 81
جدول 4-21 : مقایسه¬ی دیدگاه معلمان و کارشناسان در مورد مؤلفه حل مسالمت آمیز تعارضات، با در نظر گرفتن جنسیت آنها............................................................................................................................... 82
جدول 4-22 : مقایسه¬ی دیدگاه معلمان و کارشناسان در مورد مؤلفه حل مسالمت آمیز تعارضات، با در نظر گرفتن تحصیلات آنها.......................................................................................................................... .83
جدول 4-23 : مقایسه¬ی دیدگاه معلمان در مورد مؤلفه حل مسالمت آمیز تعارضات، با در نظر گرفتن سابقهی آنها.......................................................................................................................................... 83
جدول 4-24 : نتایج توصیفی مربوط به سؤال پنجم تحقیق از دیدگاه معلمان........................................... 84
جدول 4-25 : نتایج توصیفی مربوط به سؤال پنجم تحقیق از دیدگاه کارشناسان..................................... 85
جدول 4-26 : مقایسه¬ی دیدگاه معلمان و کارشناسان در مورد مؤلفه احترام قائل شدن به تمامی اشکال زندگی و حیات، با در نظر گرفتن جنسیت آنها ...............................................................................85
جدول 4-27 : مقایسه¬ی دیدگاه معلمان و کارشناسان در مورد مؤلفه احترام قائل شدن به تمامی اشکال زندگی و حیات، با در نظر گرفتن تحصیلات آنها.................................................................................. 86
جدول 4-28 : مقایسه¬ی دیدگاه معلمان در مورد مؤلفه احترام قائل شدن به تمامی اشکال زندگی و حیات، با در نظر گرفتن سابقه¬ی آنها .................................................................................................................87
جدول 4-29 : نتایج توصیفی مربوط به سؤال ششم تحقیق از دیدگاه معلمان........................................... 87
جدول 4-30 : نتایج توصیفی مربوط به سؤال ششم تحقیق از دیدگاه کارشناسان..................................... 88
جدول 4-31 : مقایسه¬ی دیدگاه معلمان و کارشناسان در مورد مؤلفه احساس همدردی با دیگران در سطوح مختلف، با در نظر گرفتن جنسیت آنها ...............................................................................89
جدول 4-32 : مقایسه¬ی دیدگاه معلمان و کارشناسان در مورد مؤلفه احساس همدردی با دیگران در سطوح مختلف، با در نظر گرفتن تحصیلات آنها............................................................................................... 90
جدول 4-33 : مقایسه¬ی دیدگاه معلمان در مورد مؤلفه احساس همدردی با دیگران در سطوح مختلف، با در نظر گرفتن سابقه¬ی آنها......................................................................................................................... 90
جدول 4-34 : مقایسه¬ی دیدگاه معلمان و کارشناسان در هر یک از مؤلفه¬های آموزش صلح در سطوح مختلف در برنامه درسی دوره ابتدایی.................................................................................................... 91

فهرست اشکال


شکل 2-1: مدل نظری تحقیق (مؤلفه¬های آموزش صلح).........................................................................59
شکل 5-1: الگوی برنامه¬ی درسی آموزش برای صلح (ملکی و فیروز کمیشانی، 2014)........................107